وەسف و پلەوپایەی [ معاویە ] رضی اللە عنه

وەسف و پلەوپایەی [ معاویە ] رضی اللە عنه

لە قورئاندا

یەکەم: قال اللە تبارك وتعالی:《لقد نصرکم اللە فی مواطن کثیرە ویوم حنین ٳذ ٲعجبتکم کثرتکم فلم تغن عنکم شیئا وضاقت علیکم الٲرض بما رحبت ثم ولیتم مدبرین ، ثم ٲنزل اللە سکینتە علی رسولە وعلی المٶمنین وٲنزل جنودا لم تروها وعذب الذین کفروا وذلك جزاء الکفرین》
التوبە [ ٢٥ ، ٢٦ ]
ئەم ئایەتە باس لەشەڕی [ حونەین ] دەکات پاش شکاندنیان وەباس لەوە دەکات کە اللە عزوجل ئارامییەکی ئیمانی داباران بەسەر پێغەمبەر و هاوەڵانیدا و فریشتەی نارد بۆ یارمەتیدانیان ، وە یەکێک لەوانەی کە بەشداری ئەم شەڕەی کرد [ معاویە ] بوو.

دووەم: قال اللە تبارك وتعالی:《وما لکم ٲلا تنفقوا فی سبیل اللە وللە میرث السموات والٲرض لا یستوی منکم من ٲنفق من قبل الفتح وقتل ٲولـٕك ٲعظم درجة من الذین ٲنفقوا من بعد وقتلوا وکلا وعد اللە الحسنی واللە بما تعملون خبیر》الحدید [ ١٠ ].
ئەم ئایەتە ئاماژەیە بۆ پلەی هاوەڵان ئەوانەی کە لەپێش گرتنەوەی مەککە موسڵمان بوون و جیهادیان کردووە و بەخشیویانە لەپێناوی اللە ، پلەیان بەرزترە تا ئەوانەی پاش گرتنەوەی مەککە ئەو کارانەیان کردووە ، وە هەردوو لایان موژدەی بەهەشتیان پێدراوە.
[ معاویە] یەکێکە لەوانەی کە پلەبەندیە دیگرێتەوە ، وە بەشداری شەڕی [ حنین و والطائف ] یشی کردووە لەگەڵ پێغەمبەر و کۆی هاوەڵاندا ، وە موژدەی بەهەشتی پێدراوە بەوەی کە دەفەرمووێت:《وکلا وعد اللە الحسنی》.

سێیەم: قال اللە تبارك وتعالی:《لقد تاب اللە علی النبی والمهجرین والٲنصار الذین ٱتبعوە فی ساعة العسرة من بعد ما کاد یزیغ قلوب فریق منهم ثم تاب علیهم ٳنە بهم رءوف رحیم》 التوبە [ ١١٧ ].
ئەم ئایەتەش باس لەشەڕی [ تەبووك ] دەکات و موژدە بە لێخۆشبوونیان دەدات ، وە [ معاویە ] ش یەکێکە لەوانەی کە لەشەڕی [ تەبووك ] دا بەشداری کردووە.
کەوات موژدەی لێخۆشبوونی اللە گرتوویەتیەوە.

لە فەرموودەدا

یەکەم:《قال رسول اللە صلی اللە علیە وسلم لمعاویة:⦅اللهم اجعلە هادیا مهدیا واهد بە⦆.
رواە الترمذی (٣٨٤٢) وقال هذا حدیث حسن غریب.
وٲحمد فی المسند (١٧٨٩٥).
وابوبکر بن خلال فی السنە (٦٩٧).
والآجری فی الشریعە (١٩١٥).
واتە:《اللە [ معاویە ] هیدایەت بدەیت و خاوەن هیدایەت بێت و هۆکاری هیدایەت بێت》.

دووەم:《قال رسول اللە صلی اللە علیە وسلم لمعاویە:⦅اللهم علم معاویة الکتاب والحساب ، وقە العذاب⦆.
ابوبکر بن خلال السنە (٦٩٧).
والآجری فی الشریعە (١٩١٠).
واتە:《اللە [ معاویە ] فێری نوسین و ژمێریاری تەواو بکەیت و بیپارێزی لە سزادان》.

سێیەم:《عن ٲنس بن مالك ، عن خالتە ٲم حرام بنت ملحان ، قالت: نام النبی صلی اللە علیە وسلم یوما قریبا منی ، ثم استیقظ یتبسم ، فقلت: ما ٲضحکك؟ قال:⦅ٲناس من ٲمتی عرضوا علی یرکبون هذا البحر الٲخضر کالملوك علی الٲسرة⦆،قالت: فادع اللە ٲن یجعلنی منهم فدعا لها ، ثم نام الثانیە ، ففعل مثلها ، فقالت مثل قولها ، فٲجابها مثلها فقالت: ادع اللە ٲن یجعلنی منهم ، فقال:⦅ٲنت من الٲولین⦆، فخرجت مع زوجها عبادة بن الصامت غازیا ٲول ما رکب المسلمون البحر مع معاویە ، فلما انصرفوا من غزوهم قافلین ، فنزلوا الشام ، فقربت ٳلیها دابة لترکبها فصر عتها فماتت》
رواە البخاری (٢٧٩٩) ومسلم (١٩١٢)
والبغوی فی شرح السنە (٣٧٣٠).
واتە:《رسول اللە ڕۆژێک لە خەو هەستا و پێکەنی ،
[ ٲم حرام ] ی کچی [ میلحان ] پووری رسول اللە بوو ، دەڵێت: وتم ئەی رسولی اللە بۆچی پێدەکەنی؟ رسول اللە فەرمووی: لە خەودا پێم نیشاندرا خەڵکانێک لە ئوومەتەکەم کە لە پێناوی اللەدا دەچوون بۆ جهاد سواری شەپۆڵی ئەو دەریایانە بووبوون ، وەکوو پاشاکان چۆن لەسەر کورسی تەختەکانی خۆیان بوون ، وتم: ئەی رسولی اللە دوعام بۆ بکە من لەوانە بم ، دووعای بۆ کردم ، پاشان رسولی اللە دوای ئەو خەوە ڕاکشایەوە ، خەوی لێ کەوتەوە و هەستایەوە و پێکەنیەوە و باسی کردەوە ، منیش وتم: دوعام بۆ بکە من لەوانە بم ، فەرمووی: تۆ لە یەکەمین کۆمەڵەیەت ، [ ٲم حرام ] لەگەڵ مێردەکەی کە [ عوبادەی کوڕی صامت ] بوو لە سەردەمی [ معاویە ] دا چوون بۆ جیهاد بۆ گرتنی [ قبرص ] لەگەڵ سوپاکەی [ معاویە ] کاتێک گەڕانەوە لەسەر ووڵاخەکەی کەوتە خوارەوەو وەفاتی کرد و لەوێش نێژرا》.
وە معاویە سەرکردەی ئەو سوپایە بوو ، وە پلەوپایەی [ معاویە ] دەردەخات ، کە کەسانی سەرەتا و کۆمەڵەی یەکەم بوون لە جیهاد کردن بەناو دەریادا لەپێناوی اللەدا.

[[معاویە لە وتەی هاوەڵان و زانایان چۆن بووە]]

یەکەم:《قال الٳمام ٲحمد رحمە اللە:⦅ٲقول: معاویة خال المٶمنین⦆.
السنە لٲبی بکر بن الخلال (٦٥٧).
واتە:《ئیمام احمد دەڵێت: دەڵێم معاویە خاڵی ئیماندارانە》.

دووەم:《عن ابن عباس قال:⦅ ما رٲیت رجلا کان ٲخلق للملك من معاویة》.
السنە لٲبی بکر بن خلال (٦٧٧) 
سیر ٲعلام النبلاء للذهبی (١٥٣/٣).
واتە:《پیاوێکم نەبینوە شایستە بە مەلیکایەتی بێت لە معویە زیاتر.

یەزیدی کوڕی موعاویە,موعاویەی کوڕی ئەبو سوفیان,ناوی هاوەڵانی پێغەمبەر,ژیاننامەی هاوەڵانی پێغەمبەر,ژمارەی هاوەڵانی پێغەمبەر,ژیانی هاوەڵانی پێغەمبەر,ناسینی هاوەڵانی پێغەمبەر