زەکات چۆنە وحوکمی چیە و چۆن دەدرێت وە بەکێ دەدرێت؟

بِسْمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيم

بەپێویستمان زانی باسی بابەتێکی گرنگ بکەین ئەویش
بابەتی زەکاتە چۆنە وحوکمی چیە و چۆن دەدرێت وە بەکێ دەدرێت؟
-------------------------------------------------------------------
 بەندایەتی [العبادة] پێویستە بەو شێوازە ئەنجام بدرێت کە لە شەرعدا شێوازەکەی دیاریکراوە ، وە لەو کاتەشدا بکرێت کە لە شەرعدا کاتەکەی دیاریکراوە ، جا ئەگەر شێواز و کاتی هەر بەندایەتییەک بگۆڕدرێت کە لە شەرعدا دیاریکراوە دەبێتە داهێنراو [البدعة] وە قبوڵ کراویش نییە و ڕەتکراوەیه وەکو زانراوە لای هەمووان .

جا یەکێک لەو بەندایەتییانە دانی زەکاتە ، کە یەکێکە لە پایەکانی ئیسلام و پێویستە لەسەر گشت موسڵمانێک ئەنجامی بدات کە سامانی گەشتبێتە ئاستی دیاریکراو کە لە شەرعدا دیاریکراوه ، وە گەشتبێتە کاتی خۆی کە ئەویش لە شەرعدا دیاریکراوە .

بۆیەش بابزانین لەئیسلامدا ئەم بابەتە چۆن باس کراوە سوودوپاداشتەکەی چیە وە ئەگەر کەسانێک نەیدەن و بڕوایان پێ نەبێت حوکمیان چیە وە لەسەر چ جۆرە کەسێک واجبە وە بەچ کەسێک دەشێت بیدرێتێ؟

پێشەکییەک لەسەر زەکات
زەکات [الزکاﺓ] لە زمانەوانیدا واتا(زۆر بوون و زیاد بوون ، وە بە واتای پاک بوونەوەش دێت)

لە شەرعیشدا( بریتییە لەو مافەی کە پێویستە لە سامان و دارایی دەربکرێت کاتێک دەگات بە ئاستی دیاری کراوی خۆی بە چەند مەرجێکی تایبەت ، وە بدرێت بە کۆمەڵێک خەڵکی تایبەت)

اللَّه تعالى لە ئیسلامدا زەکاتی واجب کردوە لە سەر ئیمانداران وە زەکات یەکێکە لە فەڕیزەکانی ئیسلام و ڕوکنێکە لە پێنج ڕوکنەکان 
وە هەرکاتێک فەرمانی نوێژکردنی دابێت ڕاست زەکاتیشی بەدوا هێناوە

(١) اللَّه تعالى دەفەرموێت (وَأَقِيمُوا۟ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُوا۟ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَطِيعُوا۟ ٱلرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ(٥٦))سورەتی النور
واتاکەی( ئه‌ی ئیمانداران: نوێژه‌کانتان له‌ کاتی خۆیدا به‌ چاکی ئه‌نجام بده‌ن و زه‌کاتی ماڵه‌کانتان بده‌ن و فه‌رمانبه‌رداری پێغه‌مبه‌ریش بکه‌ن به‌ڵکو ڕه‌حمتان پێ بکرێت)

(٢)وە لە ئایەتێکی تر دەفەرموێت(إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ ٱلَّذِينَ يُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤْتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَهُمْ رَٰكِعُونَ(٥٥))سورەتی المائدة
واتاکەی( به‌ڕاستی ته‌نها خۆشه‌ویست و پشتیوانی ئێوه‌، هه‌ر اللَّه و پێغه‌مبه‌ره‌که‌ی و ئه‌وانه‌ن باوه‌ڕیان هێناوه‌، که‌ نوێژه‌کانیان به‌چاکی ئه‌نجام ده‌ده‌ن و زه‌کات له‌ ماڵ و سامانیان ده‌رده‌که‌ن و هه‌میشه‌ دیارده‌ی کڕنوش و ملکه‌چییان بۆ په‌روه‌ردگار پێوه‌ دیاره‌)

(٣)وە لە ئایەتێکی تر دەفەرموێت (فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ(١١))سورەتی التوبة
واتاکەی(گەر تۆبەیان کرد و نوێژیان کرد و زەکاتیان دا ئینجا براتانن لە دین)

(٤)وە دەفەرمووێت(وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ(٧١))سورەتی التوبة
واتاکەی(تەنها ئیمانداران دۆستی یەکن لە ئافرەتان و پیاوان سیفەتەکانیان ئەوەیە کە فەرمان بە چاکە دەکەن و ڕێگری لە خراپە دەکەن و نوێژ دەکەن و زەکات دەدەن و گوێڕایەڵی اللَّه و نێردراوەکەی دەکەن ئا ئەمانە اللَّه ڕەحمیان پێدەکات لە داهاتودا)

(٥)جا ئەم زەکاتە بە واتای پاکبونەوە دێت کاتێک موسڵمانان جێبەجێی ئەکەن هەروەک اللَّه تعالی دەفەرموێت(خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا(١٠٤))سورەتی التوبة
واتاکەی(لە سەروەتەکانیان بەشێک زەکات وەرگرە لێیان کە پێی ماڵەکانیان و دڵ و دەرونیان پاک دەکاتەوە)

(٦)پێغەمبەر ﷺ فەرموویەتی: (أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَشْهَدُوا أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِكَ عَصَمُوا مِنِّي دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ إِلَّا بِحَقِّ الْإِسْلَامِ وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ). صحيح البخاري (٢٥)

واتاکەی(فه‌رمانم پێكراوه‌ بجه‌نگم له‌گه‌ڵ خه‌ڵكیدا هه‌تاوەکو شایەدی دەدەن بە لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه
و شایەدی دەدەن بە محمد رسول اللَّه و نوێژ دەکەن و زەکات دەدەن, ئەگەر ئەمانەیان ئەنجامدا ئەوا خوێنیان و ماڵ و سامانیان لێم پارێزراودەبێت ته‌نها به‌هه‌قی ئیسلام نه‌بێت، وە حیساب و لێپرسینه‌وه‌شی له‌لای اللَّه یــە)‌

((کەواتە زانیمان زەکات واجبە لەسەر ئەوکەسانەی کە ماڵ وسامانیان ھەیە و گەیشتۆتە حەدی زەکات دەبێت ئەو واجبە بەجێ بگەینرێت وە ھەرکەسێک نەیداتن بڕوای پێ نەبێت ئینکاری بکاتن ئەوا کافرە با بەخۆشی بڵێتن موسڵمان و نوێژ بکاتن و ڕۆژوو بگرێتن بێ سوودە))
((بۆیەش ئەوکەسەی زەکات دەدات دەبێت بەوشێوەیە بیداتن کە ئیسلام ئەمری پێکردووە واتا بەکێ بدرێت وە بە کێش نادرێت))...

(٧) دەبێت ئەو کەسەی زەکاتی بداتن ئیلا موسڵمانێکی مۆحید بێت واتا ئەھلی تەوحیدوئیمان و لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه بێت وە کوفری بەطاغوت کردبێت خۆی بەریئ کردبێت لەگشت کوفروشیرک و کافروموشریک و موڕتەدێک مەرجەکانی لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه ی جێبەجێ کردبێت.

هەروەک لە فەرموودەی موعاز هاتووە ...
٭ كما في حديث معاذ بن جبل ( رضي اللَّه عنه ) عندما بعثه رسول اللَّهﷺ إلى اليمن فقال له : ( إِنَّكَ تَأْتِي قَوْمًا أهل كِتَابٍ ، فَلْيَكُنْ أَوَّلَ مَا تَدْعُوهُمْ إليه عِبَادَةُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ )
٭ وفي رواية : أَنْ يُوَحِدُوا اللَّه ، 
 ٭ وفي رواية : أن يَشْهَدُوا أن لَاإِلَهَ إِلَّااللَّه وأن مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ ، فإن هُمْ أَطَاعُوكَ لِذَلِكَ ، فَأَعْلِمْهُمْ أن اللَّهَ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ خَمْسَ صَلَوَاتٍ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ ، فإن هُمْ أَطَاعُوكَ لِذَلِكَ فَأَعْلِمْهُمْ أن اللَّهَ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ صَدَقَةً فِي أَمْوَالِهِمْ ، تُؤْخَذُ مِنْ أَغْنِيَائِهِمْ ، وَتُرَدُّ عَلَى فُقَرَائِهِمْ) صحيح البخاری(١٤٩٦)
واتاکەی( کاتێک پێغەمبەری اللَّه ﷺ معاذی کوڕی جەبەل ـی نارد بۆ یەمەن ( رضى اللَّه عنه) پێی فەرموو :
 ( تۆ ئه‌چیت بۆ لای گه‌لێك كه‌ خاوه‌نی كتێبن ، با یەکەم کارێکت بانگهێشت کردنیان بێت بۆ بەندایەتی و عیبادەتی اللَّه عز وجل )
٭ وە لە ڕیوایەتێکی تر هاتووە :
اللَّه به‌ تاک و ته‌نهایی بناسن‌ و بیپه‌رستن .
٭ وە لە ڕیوایەتێکی تر هاتووە :
 شاهێدی بدەن کە هیچ خـودایەک شایەنی پەرستن نییە تەنها اللَّه نەبێت وە محمدیش نێردراوی اللَّه يە ، جا ئه‌گه‌ر له‌وه‌دا گوێڕایه‌ڵیان كردی ، پێیان بڵێ‌ و ئاگاداریان بكه‌ كه‌ اللَّه له‌ هه‌موو شه‌و و ڕۆژێكدا پێنج نوێژی له‌سه‌ر فەرز کردوون و ئه‌بێت پێی هه‌ڵسن ، وه‌ ئه‌گه‌ر له‌وه‌شدا گوێڕایه‌ڵیان كردیت ، ئه‌وا ئاگاداریان بكه‌ كه‌ اللَّه خێر و چاكه‌ی له‌سه‌ر داناوون به‌ شێوه‌یه‌ک كه‌ له‌ ده‌وڵه‌مه‌ند و خاوه‌ن سامانه‌كانیان ئه‌سه‌نرێت‌ و ئه‌درێت به‌ هه‌ژار و نه‌بوو و ده‌ست كورته‌كانیان)

جا سەیرکەلە پاش ئەم مەرجانە ئینجا فەرمووی 
ئەگەر ئەمانەیان قبوڵ کرد و موسڵمان بوون
 تۆ زەکات لە دەوڵەمەندەکانیان وەردەگریت و دەیدەیتە هەژارەکانیان واتا: کە موسڵمان بوون واتا هەر دەبێت ئەو کەسەی کە هەژارە و زەکاتی
دەدەیتێ موسڵمانێکی مۆحید بێت نەک کافروموشریک
 نا موسڵمانە کافرەکان دواتریش باسی ناموسڵمانەکافرەکانیش ئەکەین 

(٨) دەبێت بشزانین لەو موسڵمانانە دەبێت بەکێ بدرێت کەشەرع بۆی دیاری کردووین...

اللَّه تعالى دەفەرموێت(إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۖ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ(٦٠))سورەتی التوبة

 لەم ئایەتەدا تەنها هەشت جۆر کەس دیاری کراوە کە شایەنی زەکات پێدانن ، ئەوانەش :

۱- ھەژار [لِلْفُقَرَاءِ] : ئەو کەسەیە کە ئەوەندە دارایی پێ نییه پێویستییەکانی ژیانی خۆی خێزانەکەی دابین بکات و کاری وەک پێویست نیە ، ئەم جۆره کەسانە شایەنی ئەوەن زەکاتیان پێ بدرێت وە ئەو کەسەیە کە نەخۆشە و توانای نییە وە ئەو کەسانەن داواناکەن

۲- [وَالْمَسَاكِينِ] : ئەو کەسەیە کە نیوەی پێویستییەکانی ژیانی خۆی و خێزانەکەی پێ دابین دەکرێت ، ئەمیش شایەنی زەکات پێ دانە .

۳- ئەوانەی کار لەسەر زەکات دەکەن [وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا] : ئەو کەسانەن کە زەکاتی زەنگینەکان کۆ دەکەنەوە و دابەشی دەکەن بەسەر ئەوانەی کە شایەنن ، ئەمەش کاربەدەستی وڵاتی ئیسلامی ئەم کارە ڕێکدەخات نەک حیزب و ڕێکخراو .

٤- بۆ ڕاکێشانی دڵەکان [وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ] : ئەویش بۆ ڕاکێشانی دڵی ئەو کافرانەیە کە ئومێدی ئەوەیان لێ دەکرێت ببن بە موسڵمان ،یان ئەوکەسانە بوون دەهاتن بۆلای رسول اللە ـ صلی اللە علیە وسلم ـ موسڵمان دەبوون ئەویش بەشێکی لە زەکاتی بۆ دانابوون

۵- بۆ ئازادکردن [وَفِي الرِّقَابِ ] : ئەمەش بۆ ئەو کۆیله موسڵمانانەیە کە خێریان تێ دایە بۆ ئیسلام و موسڵمانان بە پارەی زەکات ئازاد دەکرێت لە خاوەنەکەی ، هەروەها بۆ دیلی موسڵمانانیش دەشێت کە بە دیل گیراوە لە وڵاتی دوژمنان .

٦- بۆ قەرزداران [وَالْغَارِمِينَ] : ئەمەش ئەو کەسە دەگرێتەوە کە پێویستی بە بڕێک پارە هەبووە و قەرزی کردووە ، یان بۆ چاکخوازی له نێوان دوو کەس یان دوو کۆمەڵێ قەرزدار بووە ، ئەم جۆرە کەسه زەکاتی پێ دەشێت .

۷- لە پێناوی اللە [وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ] : ئەمەش مەبەست پێی تێکۆشەرانن کە لە پێناوی اللە و ڕێگە و شەریعەتەکەی کە بۆ بەندەکانی دایناوە
 ئەچن بۆ جەنگ و کوشتاری بێباوەڕان و دوژمنەکانی و(زەکات دەدرێت بۆ ئەوەی جەنگاوەر بۆ دابین کردنی خەرجی و پۆشاک و سواری و زرێ و چەک ، وە هەرچییەکی تری ئامێری جەنگ کە جەنگاوەر پێویستی پێ بێت ، تاکو دەستی دوژمن پێی نەگات ، چونکە هەموو ئەوە لە پێناوی جەنگ و سودەکانی جەنگاوەرەکەیە)
وە خۆبەخشن و ناویان نەنوسراوتەوە و پشکیان نییە لە موچەی وڵات ، جا زەکاتیان پێ دەدرێ تاکو پاڵپشتیان بێت لە جەنگەکەیاندا له کڕینی چەک و سواریی ، یان ببێتە خەرجی خۆی و خێزانەکەی ، ئەمەش بۆ ئەوەی بتوانێت تێبکۆشێت و دڵنیاش بێت لە ماڵ و مناڵی .

۸- ڕێبوار [وَابْنِ السَّبِيلِ] : ئەمەش ئەو کەسەیە کە لە جێ و شوێنی خۆی دوور کەوتۆتەوە و پارەی پێویسته بۆ ئەوەی بگەڕێتەوە ، ئەم جۆرە کەسە زەکاتی پێ دەشێت ئەگەر نەیتوانی قەرز بکات لە کەسێک .

(٩)حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ ، أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ ، عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ : " لَا تَحِلُّ الصَّدَقَةُ لِغَنِيٍّ إِلَّا لِخَمْسَةٍ : لِعَامِلٍ عَلَيْهَا، أَوْ رَجُلٍ اشْتَرَاهَا بِمَالِهِ، أَوْ غَارِمٍ، أَوْ غَازٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، أَوْ مِسْكِينٍ تُصُدِّقَ عَلَيْهِ مِنْهَا فَأَهْدَى مِنْهَا لِغَنِيٍّ )صحيح إبن خزيمة(٢٣٦٨)و ابن ماجة(١٨٤١)
صحيح أبي داود(١٦٣٥)ومالك في ((الموطأ)) (١/٢٦٨)، والبيهقي (١٣٥٤٤)

واتاکەی(پێغەمبەرﷺ دەفەرموێت(زەکات بۆ دەوڵەمەند نابێت تەنیا ٥ جۆریان نەبێت لەوانە: ۱-ئەو کەسەی کە هەڵدەستێت بە کۆکردنەوەی زەکات وە ۲-کەسێک بیکڕێتەوە بە ماڵی خۆی وە ۳-قەرزار وە ٤-موجاهیدێک کە لە جیهادە لە پێناوی ڕێبازی اللَّه وە ٥-نەدارێک کە خێری پێبکرێت ئەویش لێی بکاتە دیاری بۆ دەوڵەمەندێک)

(١٠)بەڵام زەکات بەم جۆرەکەسانە ناشێت با زۆریش ھەژاربن و مسکین بن قەرزاربن بابەخۆشیان بڵێن موسڵمان وە بانوێژیش بکەن بەڕۆژووش بن ئەوا بشیان درێتێ قبوڵ نابێت چونکە ئەمانە کافرن کافریش زەکاتێ پێ ناشێت وە چەند جۆری تریش...

 أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ ، قَالَ : أَخْبَرَنِي أَبِي ، قَالَ : حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ ، عَنْ يُونُسَ ، عَنْ أَنَسِ بْنِ سِيرِينَ ، قَالَ : سَمِعْتُ ابْنَ عُمَرَ ، رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا ، يَقُولُ : لا يُعْطَى مِنَ الزَّكَاةِ أَحَدٌ مِنْ غَيْرِ أَهْلِ الإِسْلامِ)
وقال مرة سأل رجل ابْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا(أعطي زکاة مالي أهل الذمة؟ قال لا يُعْطَى مِنه غير مسلم)أحکام أهل الملل(١٥٦)
واتاکەی(أَنَسِ بْنِ سِيرِينَ ئەڵێت گوێ بیستی ابْنَ عُمَرَ بووم دەیفەرموو زەکات نابەخشرێت بەھیچ یەکێک(کەسێک)بێجگە لە ئەھلی ئیسلام واتا دەبێت ئیلا ئیسلام بێت)
وەدەڵێت جارێکی تر پیاوێک پرسیاری لێ ئەکات ئەڵێت زەکاتی ماڵ ئەبەخشرێت بەئەھلی ذیمە؟ فەرمووی نابەخشرێت بێجگە لە موسڵمان واتا دەبێت ئیلا بدرێتە موسڵمان)

صالح کوڕی ئیمام أحمد بەباوکی ووت (أَخْبَرَنِي محمد بن علي ، قَالَ : حَدَّثَنَا صالح أنه قَالَ لأبيه : يعطى من الزكاة مشرك ، أو يهودي ، أو نصراني ؟ قَالَ : لا يعطى إلا المسلمون)أحکام أهل الملل(١٥١)

واتاکەی(ئایا زەکات بدرێت بە موشریك یان جولەکە یان گاور؟ ئیمام أحمد فەرمووی : نەخێر نادرێت ئیلا بە موسڵمان نەبێت).

حنبل دەڵێت(أخبرني حمزة قال:حدثنا حنبل قال سمعت أبا عبداللَّه يقول فأما مايكون من كفارة أو زكاة فلا يعطى منها أهل الذمة، وما كان من تطوع أو صلة فأراد الرجل أن يصل به فعل ولايعطى من الواجب لذمي شيئا)أحکام أهل الملل(١٥٨)

واتاکەی(گوێم لە باوکی عبداللَّه ئیمام أحمد-بوو دەیفەرموو : ئەوەی کە کەفارەتە یان زەکاتە، نادرێت بە ئەهلی زیمە-جولەکەو گاورو مەجوسی-، بەڵام ئەوەی کە دەبەخشرێت یان بۆ بەجێ گەیاندنی سیلەی ڕەحمە ئەوا ئەگەر پیاو ویستی بیگەیێنێت ئەوا با بیکات بەڵام هیچ شتێك نابەخشرێت لە فەرزەکان-زەکات و کەفارەت بە ئەهلی زیمە)

بۆیەش بە هیچ شێوەیەك زەکات و کەفارەت دروست نیە بدرێت بە موشریك و کافر، بەڵام لەغەیری ئەوە لە خێرکردن دروستەو کێشەی نیە واللَّه أعلم
وەئەمانەش بەھیچ شێوەیەک دروست نیە زەکات و سەرفترەیان بدرێتێ چونکە کافرن

(١) ھەرکەسێک علمی بە لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه نەبێت کافرە ھەرکەسێک ئەم جۆرە کەسانە بەکافر نەزانیتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٢) ھەرکەسێک کوفری بەطاغوت نەکردبێت کافرە وەھەرکەسێک بەکافریشیان نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٣)ھەرکەسێک ببێتە شوێنکەوتەی طاغوت کافرە ھەرکەسێک بەکافریشیان نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٤)ھەرکەسێک ڕازی بێت بە حوکمی طاغوت کافرە ھەرکەسێک بەکافریشیان نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٥)ھەرکەسێک گشت شيطان پەرستەکان بەکافرنەزانێتن کافرە وەکو ئێزیدیەکان بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٦)ھەرکەسێک ڕازی بێت بە حوکمی طاغوتی (دیموکراسیەت و عەلمانیەت و شوعیەت و پەرلەمان و ماڕکسیەت و ماسۆنیەت و مەحکمە کوفریەکان......) کافرە ھەرکەسێک بەکافریشیان نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٧)ھەرکەسێک حوکم بە ئیسلام نەکاتن طاغوت و کافرە ھەرکەسێک بەطاغوت و کافریشیان نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٨)ھەرکەسێک بە یەک حوکمی ئیسلام ڕازی نەبێتن کافرە ھەرکەسێک بەکافریشیان نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٩)ھەرکەسێک یەک حوکمی ئیسلام بگۆڕێتن کافرە ھەرکەسێک بەکافریشیان نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(١٠)ھەرکەسێک گشت سەرۆکەکانی جیھان بەطاغوت وکافرنەزانێتن کافرە چونکە حوکم بە ئیسلام ناکەن یان بەتەواوەتی نایکەن وە حوکمەکانیان گۆڕیوە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(١١)ھەرکەسێک بەرگری لە طاغوت و کافران بکاتن لەسەر کارە کوفروشیرک وزوڵمەکانیان ئەگەر بەقسەش بیکاتن کافرە ھەرکەسێک بەکافریشیان نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(١٢)ھەرکەسێک چەک ھەڵبگرێت لە پێناوی طاغوت و کافران بەرگریان لێبکاتن کافرە ھەرکەسێک بەکافریشیان نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(١٣)ھەرکەسێک گشت (پێشمەرگەو ئاسایش و زێڕەڤانی و شورطه و مرور مکافعە و دژە تیرۆرواتا دژە ئیسلام و ھێزەکانی ناوخۆ و پاراستن و جاسوس و گشت ھێزەکانی تر .....تاکۆتایی ) دانەبەدانەیان بەکافر نەزانێتن کافرە چونکە ئەمانە گشتیان کافرن بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(١٤)ھەرکەسێک سەر بەم حیزبانە بێت کافرە وەکو (پارتی و یەکێتی و گۆڕان و نەوەی نوێ و شوعی و حیزبە تورکمانیەکان و پەکەکەو یەپەگەو گشت حیزبەکانی جیھان) وە ھەرکەسێک گشتیان بەکافر نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(١٥)ھەرکەسێک سەر بەحیزبە نا ئیسلامیەکان بێت کافرەوەکو (یەکگرتوو کۆمەڵ و بزوتنەوە و ئیخوانیەکان )وە ھەرکەسێک گشتیان بەکافر نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(١٦)ھەرکەسێک دەنگبداتن کافرە ئەوجە دەنگدانی سەرۆکایەتی بێت یان پەڕلەمان بێت یان پارێزگا بێت ھەرکەسێک گشت دەنگدەران بەکافر نەزانێتن کافرە چونکە دەنگدان کوفری گەورەیە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(١٧)ھەرکەسێک بەنەزانینیش دەنگبداتن کافرە ھەرکەسێک گشت دەنگدەران بەکافر نەزانێتن کافرە چونکە دەنگدان کوفری گەورەیە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(١٨)ھەرکەسێک عوزربێنتەوە بۆ ئەوکەسانەی بەنەزانین دەنگ دەدەن بڵێتن نەزانن کافر نابنەوە ئەو کەسەش کافرە با ئەوکەسە بڕواشی بەدەنگدان نەبێت بشڵێتن کوفرە ھەرکەسێک بەکافریشیان نەزانێتن کافرە چونکە دەنگدان کوفری گەورەیە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(١٩) ھەرکەسێک عوزربێنتەوە بۆ ئەوکەسانەی بەنەزانین و تەئویل و تەقلید کوفروشیرکی گەورەو ئاشکرا ئەکەن بڵێتن نەزانن کافر نابنەوە ئەو کەسەش کافرە بامەلاوبەناوزاناش و شێخیش بێتن با ئەوکەس و مەلاو نائیمامەش بڕواشی نەبێت بشڵێتن کوفروشیرکە بێ سوودە وە ھەرکەسێک بیانناسن بەکافریشیان نەزانێتن کافرە چونکە لەکوفروشیرکی گەورەوئاشکرا عوزروبیانووی نەزانین و تەئویل و تەقلید نیە ھەرکەسێک بڵێتن ھەیە ئەوا بەڵگەکانی قورئان و سونەت بەدرۆدێختەوە بۆیەش کافرن بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٢٠)ھەرکەسێک سەر بە سۆفیە موشریکەکان بێت کافرە ھەرکەسێک ئەم کەسانە بناسێتن گشتیان بەکافر نەزانێتن کافرە چونکە نقومی کوفروشیرکن زۆر نەزانن بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٢١) ھەرکەسێک بیروباوەڕی ئەم گروپانەی ھەبێتن کافرە(جەھمیەکان و مورجیئەکافرەکان و قەدەریەکان و ئەشعەریەکان موعتەزیلەو کلابیەکان و موجەسیمەکان و حیزبەنائیسلامیەکان و سۆفیەموشریکەکان وناسەلەفیەکان و مەدخلیەکان و عەلمانیەکان و بەناوشعائیریەکان و داعشەکان و تاڵیبان و گروپە قیتالیەکان .....)وە ھەرکەسێک ئەمانە بناسێتن گشتیان بەکافرنەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٢٢)ھەرکەسێک سەر بە گروپی ناسەلەفیەکان مەدخلیەکان بێت کافرەچونکە کوفریان بە طاغوت نەکردووە بوونەتە محامی طاغوت و کافران و ئەھلی طاغوت وە کوفریان زۆرە بۆیەش گشتیان کافرن ھەرکەسێک بیانناسن گشتیان بەکافرنەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٢٣)ھەر مەلایەک سەر بە حیزبە عەلمانیەکان بێت وەکو (پارتی و یەکێتی ......)کافرە ھەرکەسێک گشتیان بەکافر نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٢٤)ھەر مەلایەک سەر بە حیزبە نا ئیسلامیەکان بێت وەکو (کۆمەڵ و یەکگرتوو و بزوتنەوە ئیخوانیەکان ......)کافرە ھەرکەسێک گشتیان بەکافر نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٢٥)ھەر مەلایەک سەر بە گروپی ناسەلەفیەکان مەدخلیەکان بێت کافرە ھەرکەسێک گشتیان بەکافر نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٢٦)ھەرکەسێک و مەلاو نائیمامێک ڕافيضە بێت کافرە ھەرکەسێک و مەلاونائیمامێک گشتیان بەکافرنەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٢٧) ھەرکەسێک کوفروشیرکی گەورەی ھەرکەسێک بزانێتن ئەوجە شێخ مەلا بەناوزانا کەسی نەزان بێت بەکافری نەزانێتن کافرە چونکە تکفیرکردن حوکمێکی شەرعیە بەپێی بەڵگەکانی قورئان و حەدیس جێبەجێ دەبێت بۆیە ھەرکەسێک جێبەجێی نەکا ئەوا بەدرۆی خستۆتەوە کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٢٨)ھەرکەسێک ببێتە خاک و نەتەوە و ئاڵا پەرست کافرەھەرکەسێک گشتیان بەکافر نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٢٩)ھەرکەسێک و مەلاو نائیمامێک خۆشەویستی بۆ طاغوت وكافران وموشریکان و موڕتەدان و ئەھلی طاغوت ھەبێت کافرە بائەو کەسە نزیکی خۆشی بێت بەکافری نەزانێتن کافرە وەڕقی لێی نەبێتەوەش کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٣٠)ھەرکەسێک و مەلاو نائیمامێک ڕازی بێت بە حوکمی ئەم مەحکەمە طاغوتیانەی حوکم بەدەستوورویاسای دەستکردی کوفری ئەکەن کێشەوناکۆکی ئەبەنەوە لایان ئەوجە بالەکاتی ناچاریش بێت ھەر کافرن یان بڵێتن بابەتی تحاکم لەکاتی کێشەدا بۆلای محکمەی طاغوتی ھەندێک کات کوفری گەورەیە یان کوفری بچوکە یان دروستە یان تاوانە ئەم کەسانەش کافرن(ئەمانە جماعەتی ابوزیدی جزائیری و ابوعبیدی جزائیری(عبدالکریم كثيرى) دەگرێتەوە وە دەروێشەکانیشیان لەناو کوردیش ھەیە کافرن) بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٣١)ھەرکەسێک ومەلاو نائیمامێک حوکمی ئەوخەڵکەی کەزۆرینەی کافروموشریک و موڕتەدن وە کێشەیان لەتەوحید ھەیە ئەگەر حوکمیان بە تەوحیدی حەق نەداتن وەک ئەوان کافرە چونکە کێشەی ئەوخەڵکە نەبوونی تەوحیدە وەحەقی لَاإِلَهَ إِلَّااللَّه یان نەداوە وەکوفریان بە طاغوت نەکردووە وەدژی حوکمی اللَّه ن وەڕازی نینە بەحوکمی اللَّه بۆیەش دەبێت تاکو کەسەکان دەناسی کەموسڵمانە تەوحیدی حەقی ھەیە ئەوکات معامەلەی موسڵمانی لەگەڵ دەکرێت ئەگەر نەتناسی دەبێت بە کافری بزانی بۆیەش خاوەنی ئەم بیروباوەڕە کوفریە کە جەماعەتی بەناوشعائیریە کافرەکان و داعشە کافرەکان و حمدانیەکان ئەگرێتەوە ئەوا زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٣٢) ھەرکەسێک تەکفیری قەومی کافروموشریک و موڕتەدی نەکردبێت کافرە ھەرکەسێک ئەم کەسانە بناسێتن بەکافریان نەزانێتن کافرە بۆیەش زەکاتیان پێنادرێت وە زەکات بشدەن پێیان قبوڵ نیە چونکەکافرن

(٣٣)ھەرکەسێک نوێژنەکاتن ئەگەر حەقی تەوحیدیشی دابێتن ئەوا کافرە بۆیەش زەکاتی پێناشێت

(٣٤)مامۆستاوفەرمانبەری قوتابخانەوکۆلێژوپەیمانگاکان و قوتابی زەکاتیان پێنادرێت پێشیان بدرێت قبوڵ نیە چونکە کافرن

(٣٥)زەکات بە تەلەفزیۆن و ڕادیۆوقوتابخانەکوفریەکان و دروست کردن و نۆژەنکردنەوەی مزگەوتە ضيرارەکان و نەخۆشخانەوکتێبخانە ناشێت بشدرێت بەتاڵە
(٣٦)زەنگینەکان(دەوڵەمەندەکان) و ئەوانەش کە توانای پەیدا کردنی پارەیان هەیه پێشیان بدرێت بەتاڵە
(٣٧)بێوەژنی دەوڵەمەند زەکاتی پێناشێت پێشی بدرێت بەتاڵە 
(٣٨)ئەوانەی کە پێویستە خەرجییان بدرێت واتا نەفەقەیان لەسەر کەسەکە واجب بێت زەکاتیان پێ ناشێت ، وەکو باوک و دایک ، باپیر و داپیر ، منداڵ ، ژنی بەمێرد لەلایەن پیاوەکەی ئەمانە زەکاتیان پێیان ناشێت بەس ژن ئاسایە زەکات بداتە پیاوەکەی
(٣٩)کافرانێک کە ئومێدی ئەوەیان لێ ناکرێت کە هۆگری ئیسلام بن زەکاتیان پێناشێت
(٤٠)بۆ ال محمد ـ صلی اللە علیە وسلم ـ و بنوهاشم و بەندەکانیان
***********************************************
(بۆزەکاتی فیطر) سەرفترەی ڕەمەزانیش بەو شێوەی سەرەوەیە کەبەچ کەسێک ئەشێت وە ئەوانەشی پێیان ناشێت وە دەبێت تەنھا بە خواردنیش بدرێت.

مەرجەکانی زەکات,چۆنیەتی زەکات دان,ڕێژەی زەکات,بڕی زەکات,باسی زەکات,زەکاتی پارە,زەکات بەکێ دەشێت,زەکاتی ئاڵتون,حوکمی زەکات,رێژەی زەکات,حەدی زەکات,جۆرەکانی زەکات