گوڵه‌ گڵادیولەس

ناوی ئینگلیزی :- Gladiolus
ناوی زانستی:- Gladiolus ssp
ناوی خێزان:- Iridaceae

نیشتیمانی بنه‌ڕه‌تی

باشووری ئه‌فه‌ریقا و ده‌ریای سپی ناوه‌ڕاست.

وه‌سفی گوڵه‌ گڵادیولەس

ووشه‌ی گڵادیولەس له‌ ووشه‌ی لاتینی (Gladind ) وه‌رگیراوه‌ که‌ مانای شمشێر ده‌به‌خشێت ،چونکه‌ گه‌ڵاکانی له‌ شێوه‌ی شمشێر دان. وه‌ له‌ ناوه‌راستی گه‌ڵاکان دا لاسکێکی درێژ به‌رز ‌بۆته‌وه‌ و له‌ پۆپه‌که‌ی کۆگوڵ ده‌گرێت ، له‌ ژێر زه‌وی سه‌لکه‌ پیازی هه‌یه‌ که‌ له‌ راستی دا (کۆرمە) یه‌ ، ‌ کۆرمه‌ له‌ ئاکامی هه‌لئاوسانی به‌شی ژێره‌وه‌ی قه‌ده‌که‌ی په‌یدا ده‌بێت، ئه‌م کۆرمه‌یه‌ له‌ چه‌ند سه‌لامیه‌یه‌ک پێکهاتووه‌ . (سلامیه‌ بریتیه‌ له‌ ماوه‌ی نێوان دوو گرێی سه‌ر قه‌د) . ئه‌م سه‌لامیانه به‌ بنکه‌ی په‌ڕه‌ گوڵ ده‌ور دراون بنکه‌ی ئه‌و په‌ره‌ گوڵانه‌ سوودیان هه‌یه‌ وخونچه‌که‌ ده‌پارێزن . دوای چاندنی پیازه‌که‌ (کۆرمه‌که‌ ) مووڕه‌گی ده‌رده‌چێت وهێنده‌ی نابات که‌ کۆمه‌ڵه‌ ڕه‌گێک په‌یدا ده‌بن و ئاوو توخمه‌ خۆراک له‌ خاک ده‌مژن. 

کاتی چاندنی گڵادیولەس

کاتی چاندی گوڵه‌که‌ ده‌وه‌ستێته‌ سه‌ر پله‌ی گه‌رمی خاکه‌که‌ واته‌ دوای به‌سه‌ر چوونی به‌سته‌له‌ک ده‌چێنرێت.

په‌ین کردن

بۆ په‌ین کردنی گڵادیولەس پێویسته‌ ره‌چاوی ئه‌م خاڵانه‌ بکرێت:-
١- پێش چاندنی سه‌لکه‌کان پێویستیان به‌په‌ینی کیمیایی نییه‌، چونکه‌ بۆ گه‌شه‌کردن پشت به‌و خۆراکه‌ ده‌به‌ستن که‌ له‌ناو سه‌لکه‌کان دا هەیە‌.
٢-دوای گوڵ چنینه‌وه‌، ڕووه‌که‌که‌ پێویستی به‌ په‌ین کردن هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی کۆرمه‌که‌ و سه‌لکه‌کانی له‌ نوێ گه‌شه‌ بکه‌نه‌وه‌. ده‌بێت ئاگاداری ئه‌وه‌ش بیت که‌ په‌ینی یۆریا زۆر به‌ کار نه‌هێنیت چونکه‌ باش نیه‌ وسه‌لکه‌کان دڕه‌نگ پێده‌گه‌ن وتووشی نه‌حۆشی ده‌بن.

زۆر بوونی گڵادیولەس :- به‌ دوو رێگا زۆر ده‌بێت

 ١- زۆر بوون به‌ تۆو.
٢- زۆر بوون به‌ پیازۆکه‌ .

گوڵ کردن

گوڵی گڵادیولەس به‌ پێی ئه‌وه‌ی که‌ به‌چه‌ند ڕۆژ گوڵ ده‌کات ده‌کرێت به‌ چه‌ندبه‌شێکه‌وه‌:-
١- ته‌رزی زوو گوڵ که‌ر :- ئه‌م ته‌رزانه‌ به‌ که‌متر له‌ (٧٥) ڕۆژ گوڵ ده‌که‌ن.
٢- ته‌رزی مامناوه‌ندی :- ماوه‌ی گوڵ کردنیان به‌ که‌متر له‌ (٨٥) رۆژه‌ .
٣- ته‌رزی سه‌رووی مامناوه‌ندی :- ماوه‌ی گوڵ کردنیان به‌ که‌متر له‌ (٩٠) رۆژه‌.
٤- ته‌رزی دره‌نگ گوڵکه‌ر:- ئه‌م ته‌رزانه‌ دره‌نگ گوڵ ده‌که‌ن که‌ زیاتر له‌ (٩٠) رۆژه‌.
وه‌ ده‌توانین کرداری گول کردن زۆر پێش وه‌خت بکه‌ین ، به‌ چاندنی پیازه‌کان له‌ ناو خانووی شووشه‌ به‌ند و به‌ کۆنترۆل کردنی پله‌ی گه‌رماو شێ .

نه‌خۆشییه‌کانی گڵادیولەس

کۆرمه‌ی گڵادیولەس له‌ ناو خاک وله‌ ژووری کۆگه‌ چه‌ند نه‌خۆشییەک ده‌گرن که‌ ئه‌مانه‌ن:-
١- نه‌خۆشی مۆزایک.
٢- ووشکه‌ گه‌نین.
٣- گڕوویی.
٤- ڕزینی قاوه‌یی .
٥- ڕزینی فیوزارمی.

گوڵ وتە,گوڵ و دڵ,گوڵ و گوڵزار لە خەودا,گوڵ و دڕک,گوڵ وەنەوشەی خانمی,گوڵ و شعر,گوڵ و دیاری,وێنە کێشانی گوڵ,وتەی جوان لەسەر گوڵ,وینەی گوڵ,وێنەی چەپکە گوڵ,وتە بۆ گوڵ,وێنەی ک